یادگیری الکترونیکی چیست

 

یادگیری الکترونیکی چیست

 

امروزه با گسترش فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، روش کسب و کار، فعالیت های روزمره، ارتباط با دیگران، دستیابی به اطلاعات و به طور کلی تمامی ارکان زندگی بشر دچار تحولی عظیم گشته است. یادگیری و کسب دانش نیز در این میان مستثنی نمانده است. هرچند بشر از دیرباز فناوری و ابزار را در خدمت آموزش و فراگیری اش بکار گرفته ولی شاید هیچگاه مانند امروز، آموزش و فراگیری با تحولات شگرفی که نشات گرفته از بکارگیری فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت، لوح فشرده و سیستم های چند رسانه ای می باشد، روبرو نگشته است. این فناوری ها عمدتا با هدف ارتقاء سطح کیفی ارائه خدمات آموزشی و نیز اهدافی چون گسترش تعداد مخاطبین، آموزش دهندگان و موسسات آموزشی (و حتی شرکت ها و مراکز کسب و کار) را قادر می سازند تا به صورتی مقرون به صرفه و در کوتاه ترین زمان ممکن مطالب و محتویات مورد نظر را به دانشجویان، مشتریان و به طور کلی مخاطبین منتقل نمایند.  

 

تعریف یادگیری الکترونیک

مفهومی است بیانگر بکارگیری فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در فرآیند آموزش. به عبارت دیگر محتوای دورۀ آموزشی با استفاده از انتقال متن، صدا و تصویر به فراگیر ارائه می شود تا با بهره گیری از ارتباط دو سویه بین فراگیران و اساتید یا بین خود فراگیران، برگزاری دوره های آموزشی در بالاترین سطح از هر مکان و در هر زمانی میسر می شود.

آموزش الکترونیکی به صورت دوره های همزمان(synchronous) یا غیر همزمان(asynchronous) ارائه می شود.

در آموزش همزمان همۀ کاربران به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباطند اما از طریق ابزارهای فناوری مانند چت، ویدیوکنفرانس و فضاهای کلاس مجازی، در حالی که در آموزش ناهمزمان، مانند ارتباط از طریق محتوا، انجمن ها، تکالیف، پست الکترونیکی، ارتباط آموزشی با تاخیر برقرار می شود.

ضرورت رویکرد به آموزش الکترونیکی   

سرمایۀ انسانی اصلی ترین و مهم ترین منبع سرمایه گذاری اقتصادی در عصر حاضر است. نیروی کار امروز باید قادر به پردازش حجم وسیعی از اطلاعات در مدت زمان کوتاهی باشد. با کوتاه تر شدن دورۀ حیات و چرخه های تولید محصول، اطلاعات و آموزش های قبلی به سرعت منسوخ می شوند. از سوی دیگر افزایش سرعت تولید محصولات جدید، مدیران آموزشی را ناگزیر به انتقال سریع تر و مؤثر دانش و مهارت به کارکنان خود می کند. در عصر تولیدات لحظه ای، آموزش فوری عنصر اساسی برای کسب موفقیت در سازمان ها محسوب می شود. نگاهی به دور و اطراف خود بیاندازی و به سرعت تغییر محیط، ابزارها توجه نمایید، دیگر در این عصرآموزش های سنتی پاسخگو نیستند.

با استفاده از روش های مرسوم آموزش، معمولا سازمان ها هزینۀ زیادی را برای رفت و آمد، محل برگزاری دوره های آموزشی، تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی، تهیه و تکثیر کتابها و جزوات آموزشی، حق تدریس مدرسین و هزینه های مدیریتی می پردازند؛ به طوری که حتی گاهی دوسوم هزینۀ آموزش را هزینۀ حمل و نقل تشکیل می دهد. به این ترتیب گذشت زمان نمی تواند سود دهی لازم برای سازمان ها و مؤسسات را داشته باشد.

به طور کلی از دلایل ضرورت رویکرد به آموزش الکترونیکی می توان به دو مورد زیر اشاره کرد:

 الف-دائمی شدن فرایند آموزش

ب-افزایش هزینه های جاری دوره های آموزشی رایج

  الف-در اقتصاد نوین، سازمان ها باید نیروی کار خود را به روز نگه دارند و به منظور دستیابی به این هدف، در پی روشی هستند که به کمک آن انگیزه و نو آوری کارکنان خود را در آموزش دائمی افزایش دهند. در همین راستا اینترنت، که مرزهای جغرافیایی را در سراسر جهان نابود کرده است، نقش مهمی یافته است. با توجه به گسترش استفاده از اینترنت، امکان برگزاری کلاس های online و آموزش دائمی از مزایای آموزش الکترونیکی به شمار می رود.

ب- یکی از ویژگی های رویکرد به آموزش الکترونیکی، توجه به نیازهای جامعه است. در این رویکرد برگزاری کلاس برای ارائه بر روی شبکه ممکن می شود. در حال حاضر تعداد زیادی از مؤسسات آموزشی و شرکت ها استفاده از دروس گروهی و تکمیلی online را با استفاده از سیستم های online ساخت محیط های آموزشی بر روی اینترنت تجربه می کنند. در این فضاها محدودیت های مکانی و زمانی از بین می روند و یک محتوای درسی بارها و بارها ارائه می گردد و با کمک تعداد محدودی دستیار و مولف محتوا می توان صدها نفر را در دوره های مختلف آموزش داد. در این شیوه آموزشی می توان به آسانی محتواهای آموزشی را باهم ترکیب نمود و درس های متعددی را تولید و عرضه کرد.

 

مزایای آموزش الکترونیکی

هدف آموزش الکترونیکی ارتقای دانش و مهارت های نیروی انسانی با به کار گیری برنامه ای به روز و مقرون به صرفه است. حتی اگر کارمندان مؤسسه ای وقت کافی برای حضور در کلاس های سنتی داشته باشند، باز هم آموزش های زنده مبتنی بر کلاس درس هزینه بالایی برای سازمان ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این کارمندان باید همزمان با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات خود را به روز کنند. از مزایای دیگر آموزش الکترونیکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف-آموزش همیشگی برای همه کس و در همه جا

در این نوع آموزش دسترسی فراگیران به مطالب و محتوای دوره وابسته به زمان و مکان نیست. از طریق شبکه های رایانه ای دسترسی به آموزش الکترونیک دائمی بوده و محدودیتی از لحاظ استفاده از آن برای کارمندان، دانشجویان و نیز باقی افراد جامعه وجود ندارد. تنها نیاز اصلی برای استفاده از آموزش مبتنی بر رایانه و آموزش های online داشتن یک رایانه است. همچنین در آموزش الکترونیکی افراد قادرند در هر ساعت از شبانه روز و در تمام هفته به فراگیری مطالب مورد نیازشان بپردازند.

امروزه فنآوری های نوین طراحی صفحات وب این امکان را می دهند که حتی در سرعت های معمولی اینترنت نیز فراگیران بتوانند در دوره های آموزشی شرکت کنند. در نگرش های نوین آموزش الکترونیک به جای تاکید بر فیلم ها و انیمیشن های آموزشی نیازمند اینترنت پرسرعت از بسته های آموزشی متنی همراه با استفاده از ابزارهای چندرسانه ای به طور هوشمند، استفاده می کنند، تا هر کاربری بتواند به اهداف یادگیری الکترونیک دست یابد.

ب-  صرفه جویی در هزینه ها

در آموزش الکترونیکی از هزینه های رفت و آمد و هزینه های مربوط به اساتید و مشاوران کاسته و از اتلاف وقت جلوگیری می شود. دوره های آموزشی می توانند به جلسات کوتاه تری تقسیم شوند و در عوض در روزها و هفته های بیشتری ارائه شوند. در آموزش الکترونیکی، مؤسسات کارمندان خود را از دست نمی دهند و بازدهی کارکنان افزایش می یابد می توانند هم کار کنند و هم بیاموزند.

پ-همکاری و تعامل

راه حل های آموزش الکترونیکی همانند آموزش سنتی موجب تعامل بین دانشجو و استاد برای درک بهتر مفاهیم می شود با این تفاوت که در بحث بین فراگیر با یکدیگر یا با مدرس، دیگر اعضای کلاس می توانند بدون توجه به بحث، به ادامه آموزش بپردازند. تعامل در محیط های آموزش الکترونیکی در محیط هایی مانند اتاق های گفتگو (chat rooms) ، انجمن ها (Forum) ، تابلو های اعلانات (bulletin board) و غیره امکان پذیر است.

ت-یادگیری بدون واهمه

دانشجویانی که در یک دورۀ online ثبت نام می کنند، وارد محیطی عاری از ریسک و استرس می شوند که می توانند در آن موارد جدیدی را آزمایش کنند و مرتکب اشتباه شوند بدون اینکه خود را در معرض قضاوت دیگران قرار دهند. این قابلیت به ویژه زمانی ارزش دارد که دانشجویان یادگیری مهارت هایی مانند تصمیم گیری و رهبری را تجربه می کنند. محیط عاری از ترس؛ قدرت اعتماد به نفس و خلاقیت فراگیران را بالا خواهد برد.

ث-قابلیت انتخاب سطوح مختلف

در آموزش الکترونیکی دانشجویان با توجه به راهنمایی های انجام شده می توانند سطوح و دوره های آموزشی مورد نیازشان را در کوتاه ترین زمان ممکن انتخاب کنند. در هر مرحله از آموزش الکترونیکی که دانشجو احساس کند سطح مورد نیازش را به درستی انتخاب نکرده، می تواند با گذراندن مراحل لازم وارد دیگر سطوح دوره های آموزشی شود.  در واقع در آموزش الکترونیکی کلاس درس برای یک کاربر کند، معطل نمی شود. ویژگی فضاهای آموزش الکترونیکی یادگیری فردمحور است، یعنی هر فراگیر براساس دانش و توانایی خود در دوره حرکت می کند و سرعت یادگیری را براساس توان، دانش و وقت خود تنظیم میکند. یک نفر دوره ای را یک هفته ای و دیگری یک ماهه به اتمام می رساند.

برای مؤسسات و شرکت های تولیدی و آموزشی مسئله مهم، تربیت نیروها با توجه به پیشرفت فناوری است تا آنها را برای ورود به بازارهای رقابت و کسب سود بیشتر آماده کنند. در آموزش الکترونیکی مدیران آموزشی می توانند صفحات و محتواهای آموزشی خود را با توجه با نیازهای جامعه و بازارکار، لحظه به لحظه تغییر دهند در حالی که در آموزش سنتی مراحل بازبینی و تغییر محتوا ماهها به طول می انجامد. محتوا در آموزش الکترونیکی زنده و پویا است و در هر لحظه می تواند تغییر کند و به روز شود.

 

مزایای آموزش الکترونیکی از از دیدگاه مدیر:

1-آموزش الکترونیکی به طور خودکار و پیوسته وضعیت پیشرفت فراگیران را بررسی و تعیین می کند.

2-هزینه های مربوط به تعمیر و نگهداری ساختمانها و تجهیزات آموزشی قدیمی را کاهش داده و آموزش را تسهیل می کند.

3-به وسیلۀ طیف وسیعی از فراگیران با امکانات حداقل قابل دسترسی است.

4-قالب بندی آن به گونه ای است که قابلیت توسعه و ارتقا در هر زمانی را دارد.

5-به مؤسسات اجازه می دهد که مدل های آموزش را مطابق راهنمایی های استادان متفاوت با یکدیگر، بسازند.

 

مزایای آموزش الکترونیکی ازدیدگاه استاد:

1-استاد می تواند با استفاده از اینترنت آموزشهای خود را در سطح گسترده ای توسعه دهد.

2-استادان می توانند از روش های متنوع و بیشتری، مثل متن وتصاویر متحرک به همراه صدا برای ارائه آموزش های خود استفاده کنند، که تآثیر بسیار چشمگیری در اصلاح و پیشرفت روند یادگیری دانشجویان خواهد داشت.

3-دسترسی استادان و دانشجویان به یکدیگر به طور دائم و از راه های مختلف امکان پذیر است.

4- استادان این امکان را می یابند که اطلاعات پایه را به صورت بسته هایی در دسترس تمام دانشجویان قرار داده و خود بر روی فعالیت های تحقیقاتی عمیق تری متمرکز شوند.

5-امکان بحث و گفتگو و مراجعه به استاد از طریق تابلوهای اعلان الکترونیکی وجود دارد.

6-استادان با توجه به دیدگاه های دانشجویان مطالب را آماده می کنند.

7-هزینه های مربوط به مسافرت استادان کاهش می یابد.

 

مزایای آموزش الکترونیک از دیدگاه تولید کنندگان محتوای آموزشی

  1-تولید کنندگان محتوای آموزشی می توانند مواد آموزشی را با توجه به نیازها در کنار هم چیده و دوره های مختلف آموزشی را پدید آورند.

2- تولید کنندگان محتوای آموزشی می توانند مواد آموزشی خود را براساس در چارچوب و استاندارد آماده کنند. تا در سیستم های مختلف قابل بهره برداری باشد.

3-اصلاح و بروز رسانی مواد آموزشی به سادگی امکان پذیر خواهد بود.

4-با توجه به قابلیت استفادۀ مجدد از مطالب آموزشی، تولید کنندگان قادر خواهند بود مدل های مختلفی برای دوره های آموزشی تهیه کنند.

 

مزایای آموزش الکترونیکی از دیدگاه دانشجو

1-آموزش الکترونیکی عمل و عکس العمل را میان دانشجویان و استادان پرورش می دهد. این اثر متقابل باعث درک و یادگیری بیشتر مفاهیم می شود.

2-دانشجویان با توجه به توانایی و درک خود، به یادگیری مطالب آموزشی با سرعت دلخواه می پردازند.

3- دانشجویان در هر زمان و هر مکان به مطالب آموزشی دسترسی دارند.

4-هزینۀ رفت و آمد دانشجویان کاهش می یابد.

5-اشتیاق دانشجویان به جستجوی اطلاعات از طریق لینک های مربوط به سایت های شبکۀ جهانی و یافتن اطلاعات مورد نیاز بیشتر خواهد شد.

6- دانشجویان اختیار انتخاب مطالب برای مطالعه را خواهند داشت.

7-ارتقای دانش با روش ها و سبک های مختلف آموزشی انجام می شود.

8-دانش استفاده از اینترنت در دوره های آتی افزایش می یابد.

9-به دانشجویان هنگام انجام تکالیفشان کمک می شود.

10- دانشجویان برای پذیرش یادگیری مادام العمر و خودمحور تشویق و آماده می شوند.